Eitem Agenda

Mae’r adroddiad hwn yn rhoi copi o Adroddiad Blynyddol drafft Teuluoedd yn Gyntaf 2015/16 i’r Pwyllgor i’w ystyried cyn ei gymeradwyo i’w gyflwyno i Lywodraeth Cymru ynghyd ag archwilwyr ifanc i gyflwyno casgliad o ganfyddiadau o’r adroddiad archwilio.

(a)   Gwahoddwyd y Cynghorydd Sue Lent (Aelod Cabinet, Y Blynyddoedd Cynnar, Plant a Theuluoedd a Dirprwy Arweinydd) i wneud datganiad;

(b)  Bydd Tony Young (Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol), Angela Bourge a Ceri George yn cyflwyno’r adroddiad ac ar gael i ateb cwestiynau;

(c)   Archwilwyr ifanc i gyflwyno casgliad o ganfyddiadau o’r adroddiadau archwilio;

(d)  Cwestiynau gan Aelodau’r Pwyllgor.

Croesawodd y cadeirydd y Cynghorydd Sue Lent (yr Aelod Cabinet dros y Blynyddoedd Cynnar, Plant a’u Teuluoedd, a’r Dirprwy Arweinydd), Tony Young (Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol), Angela Bourge (Rheolwr Gweithredol, Adnoddau), Ceri George (Rheolwr Projectau Gwella – Atal a Phartneriaethau), Lee Richards (Gweithiwr Cyfranogi) a Chloe Burrage (Arolygydd Arweiniol Iau) i’r cyfarfod.

Dangoswyd fideo i’r Aelodau dan y teitl ‘Young Inspectors of Families First' a baratowyd gan Gr?p yr Arolygwyr Ifanc gyda chymorth y Tîm Cynnwys Actif.   Rhoddodd Chloe drosolwg o’r Gr?p i’r Aelodau, wedi iddi ddod yn rhan ohono yn y lle cyntaf drwy Teuluoedd Yn Gyntaf.  Ar ôl hyfforddi, daeth yn Arolygydd Iau a bu’n rhan o archwiliad yng Nghanolfan Blant Trelái a Chaerau lle fel enghraifft o arfer dda y defnyddiwyd ffotograffau a ddangoswyd i blant bach i’w galluogi nhw i bwyntio at yr hyn oedd angen ei newid.  Roedd hi hefyd wedi bod yn dyst i nifer o gyfweliadau ac roedd hi’n cefnogi pobl ifanc eraill i wneud yr un modd.

Hysbyswyd yr Aelodau bod rhai o’r arolygwyr ifanc yn sgil eu hoed erbyn hyn wedi symud ymlaen i Brifysgol a Choleg, ond llwyddwyd i gadw dau ohonyn nhw.

Cyflwynodd Ceri George yr adroddiad gan nodi y credir bod yr adroddiad yn dathlu'r gwaith da a wnaed ac yn rhoi cipolwg ar y gwahaniaethau y mae wedi ei wneud, ynghyd â gwybodaeth ynghylch pa newidiadau ’ gellir eu gwneud i wella’r gwasanaethau gaiff eu darparu.

Cafodd Aelodau wahoddiad i wneud sylwadau, gofyn cwestiynau neu geisio eglurhad pellach am y wybodaeth dderbyniwyd.  Mae’r trafodaethau hynny wedi eu crynhoi isod:

• Holodd yr Aelodau am eglurhad pellach ar os oedd hi’n bosib trosglwyddo cyllid o un project i un arall a chawsant wybod os oedd yna orgyffwrdd rhwng cyllid projectau y gellid defnyddio’r cyllid mewn ffyrdd eraill.
•   Wedi dweud hynny, fel rheol unwaith i broffil cyllideb gael ei gosod nid oes cyfle i drosglwyddo cyllid.  Nid oedd yn bosib trosglwyddo’r tanwariant o £40,000 ar staff – roedd rhaid ei ddychwelyd i Lywodraeth Cymru.
• Holodd Aelodau pam nad oedd Caerdydd, yn wahanol i’r rhelyw o awdurdodau, hyd yma wedi gosod unrhyw drefniadau pontio yn eu lle ar gyfer diwedd y cytundeb yn 2017 ac fe’u hysbyswyd taw’r cyngor dderbyniwyd oedd na ellid eu gosod ar waith hyd nes y derbynnid arweiniad ar gyfer Teuluoedd yn Gyntaf yn y dyfodol ynghyd â gwybodaeth gyllid. 

Tra bod ymestyn y cytundeb yn fater i’r Cabinet, mae modd rhoi hysbysiad i ymestyn ac mae swyddogion wedi cadarnhau eu bod yn ymrwymedig i fwrw ati cyn gynted ag y bo modd heb gyfaddawdu ar uniondeb.

• Mynegodd Aelodau eu pryder efallai na fydd Teuluoedd yn Gyntaf mewn sefyllfa i barhau i gynorthwyo teuluoedd mewn angen yng ngoleuni’r tanwariant ar staff a nifer y staff oedd yn gadael.
•   Dywedodd swyddogion eu bod hwy yn fodlon y bydd Teuluoedd yn Gyntaf yn parhau er efallai y bydd y fformat ychydig yn wahanol.
• Nododd Aelodau fod defnydd o’r Proffil Asesu Bregusrwydd (PAB) mewn Ysgolion yn derbyn cyllid pellach gan y Gronfa Gymdeithasol Ewropeaidd gan holi a fydd y defnydd ohono yn parhau os caiff cyllid Teuluoedd yn Gyntaf ei ddileu.  Dywedodd swyddogion fod PAB ar hyn o bryd yn cael ei gyllido gan Teuluoedd Yn Gyntaf a bod llawer o waith caled sy’n cael ei wneud yn cael ei gefnogi gan grantiau o ryw fath a’u bod yn ymwybodol fod teuluoedd yn Gyntaf, rhianta a phobl ifanc wrth galon y rhaglen newydd.

• Gwnaeth yr Aelodau gyfeiriad at adroddiad ar Raglen Teuluoedd Mewn Trafferth yn Lloegr a holi os oedd gwersi i’w dysgu yn nhermau canlyniadau y gellid eu mesur oherwydd tra bod nifer o deuluoedd yn sôn am rywfaint o welliant sut mae hynny yn cael ei asesu mewn gwirionedd.
•  Dywedodd y swyddogion nad oedd sicrwydd, bod modd gwrthddweud y datganiadau, er bod Dechrau’n Deg yn rhaglen debyg ac wedi bod yn llwyddiannus yn newid canlyniadau dros y tymor hir.
• Holodd yr Aelodau’r swyddogion a oeddent yn fodlon eu bod mewn sefyllfa i adnabod a helpu’r teuluoedd hynny mewn angen, yn enwedig y teuluoedd anodd i’w cyrraedd. Yn ôl y swyddogion, tra na bod modd gorfodi teuluoedd i chwilio am na derbyn cymorth, gall ysgolion, ymwelwyr iechyd ac asiantaethau tebyg, ddod i gyswllt a mynegi neu gofnodi unrhyw bryderon.  Mae gwaith cymunedol da yn hollbwysig. 

• Eglurodd swyddogion tra bod Aelodau wedi gobeithio gweld lleihad yn nifer y plant oedd yn Derbyn Gofal neu’n defnyddio’r system ofal, mae hi, fel y’i disgrifiwyd gan un barnwr, yn ‘system mewn argyfwng’ ac mae llawer mwy o waith i’w wneud.

CYTUNWYD – Bod y Cadeirydd ar ran y Pwyllgor yn ysgrifennu at yr Aelodau Cabinet, Cyfarwyddwyr a swyddogion perthnasol yn diolch iddynt am fynychu’r cyfarfod.