Eitem Agenda

Ymgymryd â'r gwaith craffu cyn gwneud penderfyniad ar gynigion y Cabinet mewn perthynas ag Ysgol Uwchradd Cathays.

Croesawodd y Cadeirydd y Cynghorydd Sarah Merry (Dirprwy Arweinydd ac Aelod Cabinet dros Addysg, Cyflogaeth a Sgiliau), Melanie Godfrey (Cyfarwyddwr Addysg a Dysgu Gydol Oes), Richard Portas (Cyfarwyddwr Rhaglen, Cynllunio Trefniadaeth Ysgolion (CTY)), a Michele Duddrige-Friedl (Rheolwr Gweithredol, Cynllunio a Darpariaeth) i'r cyfarfod.

Gwahoddwyd y Cynghorydd Merry i wneud datganiad pan gyfeiriodd at y papur i'r Cabinet yn adrodd yn ôl am wrthwynebiadau i'r hysbysiad statudol a gyhoeddwyd ynghylch y cynllun i gynyddu capasiti yn Ysgol Uwchradd Cathays, disodli adeiladau'r ysgol gyda llety adeiladu newydd, ac ehangu'r Sylfaen Adnoddau Arbenigol (SRB) bresennol ar gyfer dysgwyr â Chyflwr Sbectrwm Awtistiaeth (ASC) o 16 i 50 o leoedd. 

Atgoffwyd yr Aelodau bod y rhaglen Band B wedi'i chynllunio o ran mynd i'r afael â diffyg lleoedd mewn ysgolion uwchradd.  Cafodd Ysgol Uwchradd Cathays ei chynnwys oherwydd ei lleoliad a'i chyflwr a dyna pam mae'r Cyngor yn parhau er gwaethaf y gwrthwynebiadau. Rhaid i'r Cyngor bwyso a mesur y pryderon a gyflwynwyd yn erbyn y nodau yr oedd yn ceisio'u cyflawni.  Codwyd llawer o wrthwynebiadau ynghylch symud y trac beicio.  Fodd bynnag, mae angen symud y trac er mwyn darparu lle a chaeau chwarae i'r ysgol newydd, ac i wneud darpariaeth ar gyfer mannau mynediad agored.  Mae hefyd yn rhoi cyfle i ddarparu trac gwell a fydd yn helpu i dyfu beicio yn y ddinas. Bydd gan yr ysgol newydd gyfleusterau chwaraeon a chymunedol gwell. 

Atgoffodd y Cynghorydd yr Aelodau ymhellach fod angen adolygu dalgylchoedd.  Nid yw'r dalgylchoedd presennol bob amser yn rhesymegol nac yn gyfartal o ran maint gydag ysgolion sydd wedi'u lleoli'n ganolog.  Bydd ehangu Ysgol Uwchradd Cathays yn ei gwneud yn gynaliadwy a bydd yn ategu'r gwaith o ddiwygio dalgylchoedd. 

Dywedwyd wrth yr Aelodau y byddai unrhyw benderfyniad yn amodol ar gymeradwyaeth y Comisiwn Elusennau, a bod sylwadau wedi bod mewn perthynas â Ffordd y Goron.  Archwiliwyd hyn yn fanylach a byddai'r Cyngor yn ceisio cadw Ffordd y Goron ar agor.

Derbyniwyd dros 100 o negeseuon e-bost gan aelodau o'r cyhoedd yngl?n â'r cynigion y penderfynwyd ystyried pryderon y cyhoedd o dan 5 prif bennawd.  Mae’r trafodaethau hynny wedi eu crynhoi isod:

Capasiti'r safle

Trafododd yr Aelodau a fyddai'r safle'n ddigon mawr i ddarparu ar gyfer ysgol o 1,450 o ddisgyblion a gofynnodd am eglurhad ar y gofynion sylfaenol ar gyfer ysgol o'r maint hwnnw. 

Dywedwyd wrth yr Aelodau mai 46,000 metr sgwâr yw arwynebedd arfaethedig cyffredinol y safle, sef yr isafswm o ran maint sydd ei angen ar gyfer ysgol o'r maint hwn. Bydd yr ysgol yn bodloni gofynion BB o dan safle cyfyngedig.  Nid oes digon o le ar gyfer caeau glaswellt felly darperir 2 gae 3g a fyddai'n cael eu cyfrif ddwywaith o ran 2 gae glaswellt.  Pe bai angen, byddai darpariaeth chwaraeon atodol ym Mharc y Mynydd Bychan.  Mae'n debygol y byddai'r ysgol yn gallu, drwy amserlennu, cynyddu'r defnydd o'r gaeau 3g fel na fyddai angen cyfleusterau Parc y Mynydd Bychan arno, ond byddai darpariaeth Parc y Mynydd Bychan ar gael pe bai angen.

Dywedwyd wrth yr Aelodau ymhellach y byddai ychydig mwy na 13,500 metr sgwâr ar gael ar gyfer mannau mynediad agored.  Mae hyn yn fwy na'r ddarpariaeth bresennol sydd tua 12,000 metr sgwâr.  Mae safle presennol yr ysgol tua 20,000 metr sgwâr nad yw'n ddigonol o dan arweiniad BB.  Bydd y safle newydd yn cydymffurfio a bydd yn parhau i fod ag ardal ar gyfer GLL ac ardal trac BMX.  Bydd parcio ar y cyd gyda GLL. 

Trafododd yr Aelodau a oedd ffin y safle a amlinellwyd ar y map yn sefydlog neu a allai fod addasiadau.  Dywedwyd wrth yr Aelodau y cytunwyd ar y ffin gyda GLL ac ni ragwelwyd y byddai unrhyw newidiadau sylweddol. 

Dywedwyd wrth yr Aelodau fod y Bwletinau Adeiladu yn ddyfais mesur gallu a ddefnyddiwyd yn Lloegr a fdosbarth y flwyddynwysiadwyd gan Lywodraeth Cymru fel canllawiau, ac nad ydynt yn ofyniad statudol yng Nghymru.  Caniateir ar gyfer lleoliadau fel y byddent yn Lloegr lle y cyfyngir ar safleoedd.

Penderfyniad strategol ar gyfer ehangu

Trafododd yr Aelodau y penderfyniad strategol o blaid ehangu Ysgol Uwchradd Cathays i 8 dosbarth y flwyddyn a'r penderfyniad i leihau maint Ysgol Uwchradd Willows.  Ymddengys mai'r dybiaeth yw y bydd Ysgol Uwchradd Cathays yn parhau i gymryd y rhan fwyaf o'i disgyblion o'r tu allan i'r dalgylch.  Roedd yr Aelodau'n pryderu am y goblygiadau o ran teithio ar draws y ddinas.  Roedd yr Aelodau hefyd yn pryderu am gynaliadwyedd hirdymor yr ysgol o ran yr amcanestyniadau ar gyfer gostyngiad yn nifer y bobl a dderbynnir yn ystod hanner olaf y degawd.

Dywedwyd wrth yr Aelodau fod Ysgol Uwchradd Cathays yn cael ei chyflwyno oherwydd ei lleoliad canolog tra bod Ysgol Uwchradd Willows yn rhan ddeheuol y ddinas.  Mae'n gweithredu ar faint mwy i leddfu'r pwysau ar ysgolion eraill.  Mae'n gamsyniad mai dim ond o dde'r ddinas y mae'r pwysau'n dod.  Nid mewn un dalgylch yn unig ac un ysgol y mae gormod o ordanysgrifiad. Pe bai lleoedd ychwanegol yn cael eu rhoi mewn ysgolion eraill, byddai'n dwysáu'r problemau o ran teithio ar draws dinasoedd. 

Dywedwyd wrth yr Aelodau ymhellach bod y Cyngor wedi adolygu nifer y lleoedd ysgol y byddai eu hangen. Yn wreiddiol, roedd Willows wedi'i roi i lawr ar gyfer 8 dosbarth y flwyddyn yn ogystal â Cathays, ond ers hynny mae'r Cyngor wedi cydndosbarth y flwyddynod bod gostyngiad yn y gyfradd genedigaethau.  Bu’n rhaid i Cathays ehangu i 8 dosbarth y flwyddyn ond nid yw Willows yn llawn ar ei faint presennol. Bydd angen newidiadau i'r dalgylchoedd rywbryd. 

Dywedwyd wrth yr Aelodau ymhellach bod Cathays yn bwysig i'r ddinas fel 'falf pwyso', gan fynd â phlant o ddalgylchoedd ac ardaloedd lleol. Pe na bai ar gael o faint mwy, byddai angen trosglwyddo mwy o blant ar draws y ddinas.  Oherwydd ei leoliad canolog mae'n darparu hyblygrwydd lle nad yw dalgylchoedd wedi'u halinio'n berffaith.  Er bod disgwyl i nifer y plant sy'n dod i mewn i'r ysgol ostwng ar ôl 2024 disgwylir iddo gynyddu eto ymhen 25 mlynedd.

Dywedwyd wrth yr Aelodau bod disgwyl i Cathays dderbyn 6-8 dosbarth y flwyddyn tan o leiaf 2028 pan ddisgwylir i'r niferoedd ostwng, a bydd yn helpu i ddelio â'r twf yng ngogledd-ddwyrain Caerdydd. Oherwydd ei lleoliad canolog mae nifer o ddalgylchoedd eraill yn ffinio â hi. Bydd angen ad-drefnu dalgylchoedd yn y dyfodol ond bydd angen yn yr ad-drefnu bod ysgol sydd â lleoliad canolog.

Gofynnodd yr Aelodau am eglurhad ynghylch a ddisgwylid y byddai Willows yn cadw mwy o'i dalgylch yn y dyfodol, a pha oblygiadau sydd i Cathays. Dywedwyd wrth yr Aelodau fod cynnig Willows yn cael ei gyflwyno a disgwylid y byddai cynnydd yn nifer y disgyblion. Daw nifer o blant sy'n mynychu Cathays ar hyn o bryd o Ysgol Gynradd Stacey.  Bydd angen ystyried newidiadau dalgylchoedd ar yr adeg gywir i gasglu'r cyfuniad cywir o blant ar gyfer pob ysgol.  Mae her i Willows gwrdd â’r NDC ond mae'n bwysig cael hyblygrwydd fel y gall yr ysgol dyfu.

Gofynnodd yr Aelodau hefyd am eglurhad ar oblygiadau datblygiadau tai yng ngogledd-ddwyrain y ddinas ac a oeddent yn golygu na fyddai nifer y plant y disgwylir iddynt fynd i mewn i Cathays ar hyn o bryd yn gwneud hynny mewn gwirionedd.  Dywedwyd wrth yr Aelodau y byddai'r datblygiadau'n cael effaith ar ysgolion yng ngogledd y ddinas a hefyd ar Cathays.

Dywedwyd wrth yr Aelodau ymhellach y disgwylid y byddai'r diddordeb a'r ymddiriedaeth gymunedol yn Willows yn cael eu hadfywio i'r graddau y byddai'r ysgol yn cael ei llenwi o’r tu fewn y gymuned leol. Mae datblygiadau preswyl yn yr ardal wedi'u capio mewn perthynas â lleoliad ac amddiffynfeydd rhag llifogydd yn yr ardal.  Mae Willows hefyd yn ffinio â llai o ddalgylchoedd na Cathays.  Yng Nghaerdydd mae tua 900 o ddisgyblion yn amrywio o frig y tabl derbyn i'r gwaelod dros gyfnod o 12 mlynedd.  Dim ond ar sail y data gweladwy, tueddiadau a dyheadau hanesyddol mewn perthynas â'r dyfodol y gall y Cyngor wneud amcanestyniadau.  Mae'r Cyngor o'r farn bod y gymysgedd yn iawn rhwng y ddwy ysgol yn seiliedig ar y wybodaeth sydd ar gael a'r cyfle i ddatblygu yn y CDLl. 

Atgoffwyd yr Aelodau ei bod yn anodd rhagweld cyfraddau geni yn y dyfodol a'r galw am ysgolion penodol.

Goblygiadau ariannol

Gofynnwyd am eglurhad i'r Aelodau o ran goblygiadau ariannol y cynnig, yn enwedig mewn perthynas â chyfrif refeniw'r CTY, seilwaith TG a chyllideb ddirprwyedig yr ysgol.

Dywedwyd wrth yr Aelodau y byddai'r cyfraniadau cyfalaf y byddai angen i gronfa refeniw'r CTY eu cefnogi yn cynnwys unrhyw beth sy'n gysylltiedig â'r prosiect. O fewn y prosiect MIM mae'r prosiect MIM craidd a'r elfennau cyfalaf sy'n gysylltiedig ag ef.  Bydd yr elfennau cyfalaf yn cael eu hariannu gyda Llywodraeth Cymru gyda'r gyfradd ymyrraeth arferol o 65% i 35%.   Yr elfen MIM yw 19% ALl i 81%.  Mae'r elfen gyfalaf yn ymwneud â pharatoi'r safle gan gynnwys dymchwel.  Mae lwfansau cynnar wedi'u dyrannu ar gyfer cyfalaf, mae'r gweddill yn dod o dan MIM.  Bydd cyfraniad allan o'r gronfa wrth gefn ar gyfer adleoli'r trac.  Bydd hyn yn cael ei ariannu 100% yn hytrach na chael cyfradd gyfrannu gan Lywodraeth Cymru.  O ran cyllidebau TG ac ysgolion dirprwyedig, ariennir y rhaglen Band B yn rhannol gan gyllidebau dirprwyedig ysgolion  Nid oes ymrwymiad yn hyn o beth.

Prosiect Felodrom

Roedd yr Aelodau'n pryderu am yr effaith ar y cynlluniau ar gyfer yr ysgol pe na bai'r prosiect Felodrom yn mynd yn ei flaen.

Dywedwyd wrth yr Aelodau fod y prosiectau wedi'u cyflwyno'n agos er mwyn sicrhau bod y ddau yn cael eu cysoni'n gywir.  Byddai angen penderfyniad gan y Cabinet i fwrw ymlaen â'r ysgol cyn y gellid buddsoddi'n sylweddol yn y pentref chwaraeon.  Dyrannwyd y gronfa wrth gefn i ariannu'r cyfalaf ar gyfer y trac. 

Gofynnodd yr Aelodau am eglurhad ynghylch a oedd dyrannu'r gronfa CTY i ariannu'r trac yn gydnaws â'r canllawiau ar sut y dylid defnyddio'r cyllid hwnnw. Dywedwyd wrth yr Aelodau ei fod felly ac y byddai'r gronfa wrth gefn yn ariannu'r cyllid cyfalaf. Mae adleoli'r trac yn hanfodol er mwyn i brosiect yr ysgol fynd rhagddo. 

Craffu ar y broses ymgynghori

Roedd yr Aelodau'n pryderu am y gwaith o graffu ar y broses ymgynghori a gallu'r Pwyllgor i graffu mor llawn ag y byddai'n dymuno.  Nid yw Aelodau'n teimlo mewn sefyllfa dda i graffu ar y cynnig mor fanwl ag yr hoffent ei wneud gan nad oes manylion penodol ar gael eto.

Dywedwyd wrth yr Aelodau fod yr un broses yn cael ei dilyn gyda phob datblygiad o ran cytuno ar egwyddor y cynigion.  Roedd yn ddealladwy bod rhwystredigaeth nad oedd manylion y cynlluniau ar gael, ond byddai'r manylion hynny'n dilyn ar ôl cytuno ar yr egwyddor.  Mae sylwadau a wnaed yn ystod yr ymgynghoriad yn dylanwadu ar y cynlluniau manylach a gyflwynir yn ystod y cam cyn cynllunio. 

Dywedwyd wrth yr Aelodau ymhellach fod y safle wedi'i brofi i sicrhau ei fod yn bodloni'r gofynion a bod gwaith arolygu cynnar wedi'i wneud i sicrhau ei fod yn ddichonadwy. Byddai'r cam nesaf o lunio'r dyluniadau yn golygu costau sylweddol a byddai'n anodd bwrw ymlaen â hynny heb rywfaint o sicrwydd y byddai'r prosiect yn mynd rhagddo.

PENDERFYNWYD:

Bod y Cadeirydd yn ysgrifennu ar ran y Pwyllgor at yr Aelod Cabinet er mwyn cyfleu eu sylwadau a’u harsylwadau yn ystod y drafodaeth ar y ffordd ymlaen.