Eitem Agenda

Galluogi Aelodau i adolygu ac asesu gwybodaeth a chanlyniadau perfformiad o'r Gwasanaethau Plant ac Addysg.

Dywedodd y Cadeirydd fod yr eitem hon yn galluogi'r Aelodau i ystyried diweddariadau gwasanaeth gan y Gwasanaethau i Blant ac Addysg a Dysgu Gydol Oes, gan gynnwys gwybodaeth am berfformiad, effaith pandemig Covid-19 ar wasanaethau, a sut mae gwasanaethau'n ymateb i heriau sy'n deillio o'r pandemig.

Byddai'r eitem hon yn cael ei hystyried mewn dwy ran.   Rhan 1 fyddai'r Gwasanaethau i Blant; Rhan 2 fyddai Addysg a Dysgu Gydol Oes.

Gwasanaethau Plant

Croesawodd y Cadeirydd y Cynghorydd Graham Hinchey, Yr Aelod Cabinet dros Blant a Theuluoedd; Sarah McGill, Cyfarwyddwr Corfforaethol, Pobl a Chymunedau; Deborah Driffield, Cyfarwyddwr Cynorthwyol Gwasanaethau Plant; a Kim Brown, Rheolwr Gwasanaeth, Polisi a Pherfformiad i'r cyfarfod.

Gwahoddodd y Cadeirydd y Cynghorydd Hinchey i wneud datganiad lle dywedodd ei fod yn falch o gyflwyno Adroddiad Perfformiad y Gwasanaethau i Blant, gan fanylu ar berfformiad drwy Chwarter 1 ac un o'n cyfnodau mwyaf heriol erioed.  Gofynnodd i Aelodau PPI roi rhywfaint o amser iddo roi safbwynt mwy diweddar i bawb ar berfformiad a meysydd pwysig eraill, yn enwedig o ystyried y sefyllfa newidiol oherwydd cyfyngiadau Covid-19.

Dywedodd y Cynghorydd Hinchey fod yn rhaid canmol ymrwymiad ein gweithlu gofal cymdeithasol yn ystod y cyfnod hynod anodd hwn, gan addasu i ffyrdd newydd o weithio, tra'n diogelu ein plant a gweithio gyda theuluoedd.

Mae'r adroddiad yn dangos, yn dilyn y cyfyngiadau symud, fod nifer yr atgyfeiriadau i’r Hyb Diogelu Amlasiantaethol wedi gostwng i ddechrau, cyn cynyddu'n raddol yn ôl i lefelau blaenorol.  Rhagwelir y bydd dychwelyd plant i'r ysgol yn arwain at gynnydd pellach.

Mae nifer y plant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant (CAP) wedi cynyddu dros y cyfnod.  Roedd Cynadleddau Cychwynnol yn cael blaenoriaeth a chynhaliwyd y mwyafrif yn brydlon.

Ar ôl gostyngiad cychwynnol yn y nifer o blant sy'n derbyn gofal ar ôl y cyfyngiadau cloi, bu cynnydd cyson i 983 o blant sy'n derbyn gofal ar 21^ain Medi.  Mae hyn yn cael ei fonitro'n ofalus.

Byddwn hefyd yn rhoi safbwynt Plant sy’n Derbyn Gofal ALlau eraill Cymru i'r aelodau er mwyn darparu rhywfaint o gyd-destun a phwysau sy'n cael eu profi o ran bodloni "disgwyliadau lleihau" Llywodraeth Cymru tra'n rheoli pwysau parhaus Covid-19.

Mae recriwtio wedi bod yn parhau ac yn llwyddiannus yn ystod y cyfnod, gyda 33 o weithwyr cymdeithasol newydd yn dechrau yn ystod y flwyddyn hyd yma.

Mae'r adroddiad yn cynghori bod arolwg o blant a theuluoedd wedi'i gynnal i ddeall effaith newidiadau a wnaed o ganlyniad i Covid-19 ac i lywio cynllunio adferiad.  Roedd 70% o deuluoedd yn gadarnhaol am y profiad rhithwir ac o ganlyniad mae model hybrid yn cael ei ddatblygu ar gyfer cyfarfodydd adolygu.

Cafodd yr aelodau gyflwyniad ac wedyn gwahoddodd y Cadeirydd gwestiynau a sylwadau ganddynt.

Roedd yr Aelodau'n pryderu am nifer y plant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant a gofynnwyd a oedd unrhyw resymau penodol dros hyn ac a oes rhai categorïau sy'n anos ymyrryd ynddynt.   Dywedodd swyddogion y bu newid yn y cydbwysedd a bod angen iddo ddigwydd.  Erbyn hyn roedd mwy o Blant ar Ofal a chymorth, cynlluniau amddiffyn, a mwy yn byw gartref ar gynlluniau amddiffyn yn hytrach na’u bod yn Blant sy'n Derbyn Gofal.  O ran categorïau, eglurodd Swyddogion yr heriau gydag esgeulustod a chamfanteisio troseddol ond roeddent yn pryderu nad oeddent yn nodi achosion ar gam-drin plant yn rhywiol.  Esboniwyd bod hwn yn fater Cenedlaethol ac roedd ffrwd waith Genedlaethol yn cael ei chynnal i hyfforddi gweithwyr cymdeithasol arbenigol; roedd Caerdydd yn ymwneud â hyn a byddai'n Ddinas beilot.

Mynegwyd pryder ynghylch faint o amser yr oedd y Gwasanaethau i Blant yn ei gymryd i ddychwelyd i ysgolion ar faterion a godwyd, a gofynnwyd i Swyddogion a oedd Covid yn cael effaith ar hyn.   Nid oedd swyddogion yn ymwybodol o'r mater hwn a gofynnwyd am gyswllt y tu allan i'r cyfarfod gyda'r wybodaeth benodol.  Dywedodd yr Aelod Cabinet y gall Hyb Diogelu Amlasiantaethol weithredu'n gyflym iawn pan gaiff ei hysbysu am faterion ac os oedd y mater yn hollbwysig yna gallai'r ysgol ffonio 999.

O ran yr Hyb Diogelu Amlasiantaethol, gofynnodd yr Aelodau am gategorïau o atgyfeiriadau iddo ac a fu unrhyw oedi neu unrhyw rai a gollwyd.  Nid oedd swyddogion yn ymwybodol o unrhyw oedi o ran ymateb cychwynnol ond byddent yn ymchwilio iddo.   Ychwanegodd yr Aelod Cabinet fod bron i hanner yr atgyfeiriadau i’r Hyb Diogelu Amlasiantaethol yn dod o'r Heddlu; roedd yr Hyb Diogelu Amlasiantaethol bellach wedi bod yn gweithredu ers 3 blynedd felly efallai y byddai'n amser da i gynnal adolygiad i weld sut mae pethau wedi newid yn y cyfnod hwnnw.

Cyfeiriodd yr Aelodau at y 14 gweithiwr cymdeithasol a oedd wedi gadael a gofynnwyd a oedd rhagor o wybodaeth am hyn.   Esboniodd swyddogion 6 mis yn ôl fod pobl yn gadael oherwydd lefel y llwyth gwaith; yn ystod y 3 mis diwethaf dim ond 3 o bobl sydd wedi gadael ac roedd pob un ohonynt yn adleoli felly bu newid yn y rhesymau. Ychwanegodd yr Aelod Cabinet fod cyflwyno Atodiad y Farchnad hefyd wedi helpu i gadw staff.

Gofynnodd yr Aelodau pa ystyriaeth a roddwyd i staff risg uchel ac a fu unrhyw achosion positif ymhlith staff gofal cymdeithasol.   Nid oedd swyddogion yn ymwybodol o unrhyw staff a oedd yn profi'n bositif ond roedd aelodau teulu rhai staff wedi profi'n bositif.  O ran staff risg uchel, roedd rhai aelodau o staff wedi bod yn hunan-warchod, ac roedd yr holl staff wedi cael eu hasesu o ran risg.  Ar ôl peth amser, dywedodd rhai aelodau o staff fod gweithio gartref yn effeithio ar eu hiechyd meddwl, felly fe'u gwahoddwyd i fynychu Hybiau Cyswllt, i fore coffi o bell ac i gymryd rhan mewn cwisiau ac ati.  Roedd lleiafrif bach iawn o staff yn pryderu am wneud ymweliadau cartref ond roedd y mwyafrif yn awyddus i barhau â nhw.

Gofynnodd yr Aelodau am nifer y Plant sy'n ymuno â'r system ofal yn ddiweddarach oherwydd Covid ac a oedd hyn wedi'i adolygu o ran effaith.   Dywedodd swyddogion y gallai'r niferoedd edrych yn uchel ond roedd hyn yn fwy o fater etifeddiaeth, ond nodwyd eu bod wedi cymryd gormod o amser mewn rhai achosion.

Cyfeiriodd yr Aelodau at Atodiad y Farchnad a'i bod yn ymddangos ei fod yn gweithio'n dda o ran cadw staff.   Gofynnodd yr Aelodau a fyddai hyn yn cael ei adolygu'n barhaus.   Eglurodd yr Aelod Cabinet ei fod yn adolygiad treigl o flwyddyn i flwyddyn.   Recriwtiwyd 33 aelod staff newydd ond nid oedd hyn yn ddigon, roedd yn bwysig cadw'r niferoedd i fyny a llwythi achosion i lawr gan fod achosion Caerdydd yn gymhleth.  Roedd yn bwysig bod gan weithwyr cymdeithasol gyfradd gyflog gydnabyddedig, roedd hyn hefyd yn bwysig er mwyn cynnal y diwylliant yn y sefydliad.

Gofynnodd aelodau am ragor o wybodaeth ar y “Citadel”.  Eglurodd swyddogion ei fod wedi'i ddatblygu ers tro, ei fod wedi'i adeiladu'n bwrpasol a'i fod yn system cofleidio ar gyfer pobl ifanc lle mae gofal wedi chwalu; mae'n rhoi cymorth i'w cael drwy rai blynyddoedd anodd.

Gofynnodd yr Aelodau am ganran y Plant 16+ oed sydd mewn gofal preswyl ac a oedd hyn yn duedd gynyddol.   Cytunodd swyddogion y bu cynnydd sylweddol yn y niferoedd, rhai achosion newydd a rhai lle mae lleoliadau gofal wedi chwalu.   Roedd swyddogion o'r farn y dylid cael cynnig gwahanol ar gyfer y gr?p oedran hwn ac roeddent yn edrych ar gymorth cofleidiol, gan gysylltu pobl ifanc â gweithgareddau sydd o ddiddordeb iddynt, byddai hyn yn heriol yn ystod Covid serch hynny.   Roedd symud ymlaen i gefnogi pobl ifanc 16-24 oed yn rhywbeth a drafodwyd ac a ystyriwyd bob wythnos.

Trafododd yr Aelodau'r newid yn y cydbwysedd gyda phlant mewn lleoliadau a reoleiddir yng Nghaerdydd ac effaith debygol lleihau lleoliadau y tu allan i'r sir ac effeithiau ar dargedau ac amserlenni. Nodwyd bod darparwyr newydd yng Nghaerdydd ar gyfer pobl ifanc 16+ oed, ac nid yw pob un ohonynt yn cael eu rheoleiddio ond nid oes angen iddynt fod.   Roedd yn bwysig gweithio gyda phartneriaid fel Llamau.   Ychwanegodd yr Aelod Cabinet ei bod yn bwysig bod pawb yn gwneud y peth iawn beth bynnag fo'r gost gan gynnwys cael eiddo gofal preswyl ym mhob ward ar draws y Ddinas.

Trafododd yr Aelodau ganran y swyddi gwag ar 38.7% a nododd fod hyn bellach yn gwella ond gofynnodd faint o fygythiad fyddai ail don Covid.     Gofynnodd yr Aelodau hefyd am y cyllid grant.  Esboniodd swyddogion fod y sleidiau'n edrych fel nad yw'r niferoedd wedi gwella ond eu bod wedi gwella.   Esboniodd swyddogion fod 9 swydd staff asiantaeth a ariannwyd gan grant.   Eglurodd swyddogion ymhellach eu bod weithiau'n cynyddu nifer y swyddi pan fydd ganddynt gyllid dros dro.   Mae'r Gronfa Gofal Canolraddol sy'n dod o'r Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol o flwyddyn i flwyddyn sy'n ei gwneud yn anodd cynllunio yn yr hirdymor.   Fodd bynnag, o dan y cyllid hwnnw mae amryw ffrydiau gwaith megis Uno lle maent wedi dod â staff i mewn ac wedi darparu hyfforddiant ond mae’n defnyddio llawer o adnoddau; a Derbyn ac Asesu lle byddai'r gwaith a wneir yno yn golygu symud rhai staff asiantaeth i fod yn staff parhaol sy’n niwtral o ran cost.  Ychwanegodd yr Aelod Cabinet eu bod bob amser yn chwilio am gyllid hyd yn oed os dros dro er mwyn gwneud gwahaniaeth yn y Gwasanaethau i Blant.

Addysg a Dysgu Gydol Oes

Croesawodd y Cadeirydd y Cynghorydd Sarah Merry, Dirprwy Arweinydd ac Aelod Cabinet dros Addysg, Cyflogaeth a Sgiliau; Mike Tate, Cyfarwyddwr Addysg Cynorthwyol a Dysgu Gydol Oes; a Suzanne Scarlett, Rheolwr Partneriaethau a Pherfformiad.

Cafodd yr aelodau gyflwyniad ac wedyn gwahoddodd y Cadeirydd gwestiynau a sylwadau ganddynt.

Nododd yr Aelodau’r anawsterau a'r heriau y mae ysgolion wedi'u hwynebu yn ystod y pandemig a gofynnodd a oedd unrhyw dystiolaeth o drosglwyddiadau mewn ysgolion gan ei bod yn ymddangos mai achosion unigol mewn ysgolion ydoedd yn bennaf.   Cytunodd swyddogion ei bod yn bwysig tynnu'r gwahaniaethau rhwng achosion positif ac achosion/digwyddiadau.  Ychwanegodd swyddogion fod 53 o ysgolion ag achosion positif ar hyn o bryd; mae rhai ysgolion wedi cael nifer o achosion mewn swigod; bu 2 ddigwyddiad ond dim achosion.  Nid oedd swyddogion yn gweld trosglwyddo ar draws swigod.   Mae ysgolion yn gymharol ddiogel oherwydd y mesurau sydd ar waith megis systemau un ffordd, mygydau, swigod, symudiad isel ac amseroedd dechrau a gorffen fesul cam.  Fodd bynnag, ychwanegodd swyddogion fod rhai pobl yn cymysgu'n fwy rhydd ar ôl ysgol felly mae nifer y trosglwyddiadau yn y gymuned yn cynyddu.

Gofynnodd yr Aelodau a oedd y Cyngor yn monitro parhad ac ansawdd dysgu yn y cartref.   Dywedodd swyddogion y bu rhai anghysondebau nid yn unig o ran dysgu gartref ond yn y canllawiau a ddarparwyd.   Roedd yn rhaid i ysgolion fod yn barod dros nos felly roedd yn heriol.   Erbyn hyn, fodd bynnag, maent yn rhannu arfer gorau ar draws y Ddinas.   Bu trafodaeth rhwng Penaethiaid a'r Consortiwm ynghylch defnyddio staff mewn ysgolion i ddatblygu banc o ddysgwyr digidol.

Trafododd yr Aelodau arholiadau ac fe'u cynghorwyd bod y gyfres gyntaf wedi'i threfnu ym mis Tachwedd ac mae Llywodraeth Cymru o'r farn ei bod yn gyraeddadwy.   Byddai'r rhain fel arfer yn arholiadau pwnc llai neu'n ailsefyll yr adeg hon o'r flwyddyn felly byddai'n haws cadw pellter cymdeithasol.   Mae amserlen cyfarfod diweddaru ar gyfer yr wythnos nesaf gyda Chymwysterau Cymru i edrych ar sut olwg fydd ar arholiadau yr haf nesaf.   Roedd swyddogion o'r farn mai rhyw fath o gyfnod arholiadau gydag asesiad canolfan ar gyfer marciau terfynol oedd y sefyllfa orau.

Gofynnodd yr Aelodau o ran cwnsela mewn ysgolion, sut y caiff ei gyrchu a'i ddosbarthu i ysgolion.   Cytunodd swyddogion i gael y wybodaeth hon a dychwelyd at yr Aelodau.

Roedd yr Aelodau'n pryderu am golli gweithwyr proffesiynol ac athrawon ac am les staff.   Dywedodd swyddogion fod Prif Bartneriaid Gwella yn gwneud gwaith ar gynaliadwyedd; grwpiau o ysgolion yn gweithio gyda'i gilydd i edrych ar ôl-lenwi priodol, y cymorth sydd ei angen ac ati.   Cynhelir cyfarfodydd lles rhithwir ar gyfer staff.   Gall Penaethiaid ffonio'r adran Addysg a gellir gwneud penderfyniadau'n gyflym os oes angen.   Roedd profion cymunedol lleol ar gael i Benaethiaid a disgyblion symptomatig, hefyd ar benwythnosau.   Mae lles yn hollbwysig, cytunodd Swyddogion fod Penaethiaid a staff yn teimlo’n isel, nid yw Covid yn diflannu felly roedd angen meddwl yn strategol.

Gofynnodd yr Aelodau o ran dysgwyr sy'n agored i niwed ac a oedd eu presenoldeb yn cael ei fonitro ac a oedd gwaith yn cael ei wneud gyda theuluoedd ar gyfer y dysgwyr agored i niwed hynny nad oeddent yn ymgysylltu.  Dywedodd swyddogion nad oedd dirwyon yn cael eu rhoi ar hyn o bryd am ddiffyg presenoldeb.   Bu cynnydd mewn addysg ddewisol yn y cartref ac roedd hyn yn cael ei fonitro.   Mae swyddogion wedi nodi'r dysgwyr mwyaf agored i niwed ac maent yn cael eu holrhain a'u cefnogi drwy'r Gwasanaeth Lles Addysg.  Mae'r niferoedd yn amrywio ar hyn o bryd ac mae llai o bresenoldeb felly edrychir ar y rhesymau dros hyn fel y gallant fagu hyder yn ôl i'r system a chael y neges bod ysgolion yn ddiogel oherwydd y ffactorau lliniaru a gymerir mewn ysgolion.

Trafododd yr Aelodau achosion positif mewn ysgolion a phryd y byddai ymyriadau mwy trwyadl yn digwydd.  Ailadroddodd swyddogion y ffactorau lliniarol cyfredol y mae ysgolion yn eu cymryd ac ychwanegwyd bod tua 30 o ddisgyblion yn gyffredinol yn cael eu heffeithio gan un achos positif; roedd hyn yn cael ei ddrilio i lawr ymhellach i geisio lleihau'r niferoedd yr effeithiwyd arnynt.  Pe bai angen, byddai cyfarfod brys gyda'r Ysgol, y Pennaeth, Iechyd a Diogelwch, Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r tîm rheoli; byddent yn edrych ar bob elfen ac yn gweld a ellid gwneud unrhyw beth arall; pob achos yn wahanol ac maent yn dysgu gwersi o bob un.

Gofynnodd yr Aelodau o ran dysgu cyfunol a lefel yr ymgysylltu â rhieni a disgyblion wrth edrych ar arfer gorau.   Esboniodd swyddogion eu bod yn ymgysylltu â Llais y Disgybl; mae ganddynt dîm yn y Gwasanaeth Ieuenctid; maent yn gweithio tuag at Statws Dinas sy'n Dda i Blant; mae ganddynt gysylltiad parhaus ag ysgolion a disgyblion sydd â Phroffil Gwybodaeth Disgyblion.

Gofynnodd yr Aelodau o ran ymgysylltu â dysgwyr a swyddogion sy'n agored i niwed a dywedodd swyddogion mai dysgwyr sy'n agored i niwed yw'r anoddaf i ymgysylltu â hwy yn aml ond mae digideiddio wedi helpu gyda hynny.

Gofynnodd yr Aelodau o ran iechyd meddwl a lles y disgyblion a dywedodd swyddogion fod hyn ar flaen y gad yn yr hyn y bydd disgyblion yn ei wneud wrth symud ymlaen; mae adeilad yr ysgol yr un peth ond mae'r profiad yn estron, mae ysgolion yn gwneud popeth o fewn eu gallu i gadw cymaint ohono mor normal â phosib.  Mae cymorth cwnsela mewn ysgolion a bydd ffocws yn y cwricwlwm.

Gofynnodd yr Aelodau a oedd unrhyw ddata ar achosion yn ôl Ward neu god post.   Dywedodd swyddogion fod hwn yn faes i ganolbwyntio arno ac ailedrych arno.

Gofynnodd yr Aelodau a oedd pwynt troi’r fantol i ysgolion pan allai fod yn rhaid iddynt gloi.  Dywedodd swyddogion fod Llywodraeth Cymru am osgoi cau ysgolion/cyfyngiadau cloi ar bob cyfrif ac er lles a'r economi leol byddai hyn yn fesur terfynol.  Pwynt troi’r fantol fyddai cynaliadwyedd staffio ac arweinyddiaeth ac a ellid lliniaru hyn; byddai pob ysgol yn cael ei hystyried ar sail unigol.

Gofynnodd yr Aelodau a roddwyd ystyriaeth i sefydlu grwpiau uniongyrchol gyda dysgwyr yn hytrach nag ymgysylltu drwy h.y. Dinasoedd sy'n Dda i Blant.  Eglurodd swyddogion mai dyna sut y maent yn ymgysylltu, maent yn cysylltu â'r Cyngor Ieuenctid ac mae gan bob penderfyniad polisi ac ati adborth oddi wrth gynrychiolwyr disgyblion.

CYTUNWYD:  y bydd y Cadeirydd yn ysgrifennu ar ran y Pwyllgor at yr Aelod Cabinet er mwyn cyfleu sylwadau’r Pwyllgor wrth drafod y ffordd ymlaen.